تطابق زمان دستوری در دامنهٔ آینده

چکیده: مطالعهٔ حاضر به بررسی ترتیب زمانی موقعیت‏ها در زبان فارسی می‏پردازد که با نام سنتی "تطابق زمان دستوری" شناخته می‏شود. در این راستا با به کارگیری چارچوب نظری دکلرک (۱۹۹۱ الف)، و معنی‏شناسی و کاربردشناسی حاصل از قوانین محاوره گریس (۱۹۷۵)، فرضیهٔ مناسبی برای پاسخ به سوالات تطابق فراهم می‏کنیم و نشان می‏دهیم که موقعیت جملهٔ پیرو در حالت بی‏نشان با زمان دستوری نسبی و در حالت نشاندار با زمان دستوری مطلق بیان می‏شود. بررسی روابط زمان دستوری در دامنهٔ آینده زوایای بیشتری از کاربرد نظریهٔ دکلرک را دربرمی‏گیرد، تقدم در این دامنه با صورت‏های فعلی گذشته یا ماضی نقلی، همزمانی با مضارع، و تاخر با آینده یا حال مایل به آینده نشان داده می‏شود که هر یک می‏تواند زمان جهت‏یابی مرکزی جدیدی بوده و زیردامنه‏ای را ایجاد کند. همچنین نشان می‏دهیم که همهٔ قواعد حاکم بر گسترش دامنه‏های زمان دستوری برای گسترش زیردامنه‏ها نیز به کار می‏روند. توان توضیحی تحلیل پیشنهادی علاوه بر نقل قول غیرمستقیم، در انواع دیگر جملات مرکب، حتی جملات سادهٔ پی‏در‏پی قابل رؤیت است.